Diş sıkma veya bruksizm tedavisi özellikle gece uykusu boyunca dişlerini sıkan kişilerin ağız ve çene sağlığını korumak açısından önemlidir. Diş hekimliğinde bruksizm adı verilen diş sıkma alışkanlığı, toplumda ortalama her 5 kişiden 2’sinde görülmektedir.
Genetik olduğu düşünülen diş sıkma davranışının arkasında çeşitli fiziksel ve psikolojik sebepler bulunabilir. Bu yüzden diş sıkma tedavisi konusunda en başarılı sonuçlara ulaşabilmek için öncelikle bu davranışın arkasındaki sebepler araştırılmalıdır. Her diş sıkma sorunu yaşayan kişinin bu davranışının arkasında farklı bir sebep bulunabilir.
Diş Sıkma (Bruksizm) Nedir?
Bruksizm veya diş sıkma davranışı, adından da anlaşılacağı üzere kişinin istemsiz bir şekilde dişlerini sıktığı bir eylemdir. Alt ve üst çenede yer alan dişler sadece yutkunma, konuşma ve çiğneme refleksi sırasında birbiri ile temas etmelidir. Bunun dışında dişlerde yoğun basınç oluşturacak şekilde sıkma eyleminin çeşitli sağlık sorunlarına yol açtığı bilinir.
Genellikle insanların bilinçli olmadığı uyku sırasında meydana gelen diş sıkma, çoğu zaman fiziksel veya nörolojik kökenlidir. Bruksizm hastalarında uyku sırasında diş sıkmanın sonucunda kas aktivitesi normal bireylere göre 3 kat fazladır. Kas kasılmaları, aşırı seviyeye ulaştığı ve uyanıklık halinden daha fazla olduğu için bireyler uyandığında ağız ve yüz kaslarında ciddi ağrılar hissedebilirler.
Diş Sıkmanın Nedenleri Nelerdir?
Bruksizm nedenleri konusunda tıp uzmanlarının henüz tam olarak kesin bir çözüm bulamadıkları görülmektedir. Fakat diş sıkmanın arkasındaki sebeplerin genetik, fiziksel veya psikolojik faktörlerden kaynaklandığı düşünülmektedir. Pek çok örnek vakada diş gıcırtısı ve diş sıkmanın arkasında öfke, stres ve gerginlik gibi duyguların bulunduğu görülmüştür. Bunun yanı sıra uyku sırasında kişinin derin konsantrasyon yaşadığı dönemde hayatındaki zorlayıcı durumların bir alışkanlık haline dönüşmesi diş sıkmanın sebebi olabilir.
Bruksizm ile ilgili bilimsel çalışmalarda bu sorunun genellikle genetik aktarımdan ortaya çıktığı da görülmüştür. Ayrıca stresin yanı sıra şu hastalıkların diş gıcırtısı ve diş sıkma gibi alışkanlıkları tetikleyebileceği ortaya çıkmıştır:
- Parkinson hastalığı
- Demans
- Gastroözofageal
- Reflü
- Epilepsi
- Gece terörü
- Uyky apnesi
- Hiperaktivite bozukluğu
Yaşın ilerlemiş olması bruksizm yan diş sıkma sorununda öne çıkan faktörlerden biridir. Agresif bir kişiliğe sahip kişilerde diş sıkma olasılığı yüksektir. Bazı antidepresan ilaçlar kullanan kişilerde psikiyatrik ilaçların yan etkisi olarak diş sıkma alışkanlığı ortaya çıkabilir. Buna benzer şekilde kafeinli içecekler, sigara içmek, alkol kullanmak veya keyif verici maddeler kullanmak diş sıkma davranışını alışkanlık hale getirebilir.
Diş Sıkma Sonucu Ortaya Çıkan Sorunlar Nelerdir?
Diş sıkmanın nedenleri arkasında pek çok farklı sebep öne sürülebilse de en çok stresin yer aldığı bilinmektedir. Diş sıkanların sıkmayanlara göre daha stresli bir yaşam sürdükleri tespit edilmiştir. Diş sıkan hastalar belirli bir süre boyunca bu kuvveti tolere edebilirler. Ancak zamanla kas kuvveti arttığı ve basınç yükseldiği için hastada çeşitli semptomlar görülebilir.
Örneğin diş kapanışındaki dengenin bozulması, yoğun şekilde gerçekleşen diş sıkma hastalığının bir sonucudur. Diş sıkma alışkanlığı ilerlemiş olan kişilerde çiğneme refleksi de problemlerle karşılaşabilir. Yemek yerken ve gıdaları çiğnerken çenedeki kuvvetlerin dengesiz olması yaşam kalitesini düşüreceği için mutlaka bruksizm tedavisine başlanması gerekir.
Kadınlarda Diş Sıkma Sorunu
Kadınlarda bruksizm, erkeklere kıyasla çok daha fazla görülmektedir. Şehir hayatının yoğun stresli dönemlerinde herkes diş sıkma alışkanlığı kazanabilir. Ancak stres ve risk faktörlerine yoğun maruz kalan kadınlarda başa çıkma duygusu sebebiyle diş sıkma sorunu görülmektedir.
Hekimlere başvuran hastaların büyük bir çoğunluğunda iş yaşamında stres yaşayan kadınların olduğu da görülmektedir. Bununla birlikte insan ilişkilerinin yoğun olduğu işlerde çalışanlar diş sıkma problemleri ile daha fazla karşılaşabilirler.
Diş Sıkma Belirtileri Nelerdir?
Bruksizm belirtileri kişiden kişiye göre değişiklik gösterse de genel olarak belirli bir seviyededir. Bruksizm birey uyanıkken de gerçekleşebilir. Bu tür durumlarda kişi kendi kendine gözlem yaparak diş sıkma belirtilerini bizzat takip edebilir. Ancak kişinin bilinçsiz olduğu gece uykusu sırasında meydana gelen diş sıkma alışkanlığının belirtileri şu kriterlere göre takip edilebilir:
- Artan diş ağrısı
- Uykudan uyanacak kadar diş gıcırdatma
- Çene, boyun ve yüz kaslarında ağrı
- Dişlerde hassasiyet
- Dişin belirli yüzeylerinin çatlaması, düzleşmesi veya yontulması
- Dişin derin katmanlarına kadar aşınma
- Kulakta sorun olmamasına rağmen kulağa vuran ağrı
- Şakaklarda şiddetli ağrı
- Yanak iç kısmında deformasyon ve beyaz çizgiler
- Çene kaslarının yorgun olması
Bu belirtilerden herhangi birine sahip olan kişilerde diş sıkma sorunu olduğundan şüphelenilmesi gerekir. Eğer siz de bu tür belirtilerle karşılaştıysanız diş sıkma alışkanlığınızı göz ardı etmeden deneyimli diş hekimlerimize muayene olmanız tavsiye edilir. Bruksizm hastalığının yeterince önemsenmemesi durumunda ağız ve diş sağlığının olumsuz etkilendiği bilinir. Bunun yanı sıra bruksizm olan kişilerde verimli uyku çekilmediği için hayat kalitesini düşüren sağlık sorunlarıyla karşılaşılması kaçınılmaz olmaktadır.
Diş Sıkma Nasıl Teşhis Edilir?
Diş sıkma teşhisi deneyimli diş hekimi tarafından belirli muayene tetkiklerinden sonra konulabilir. Öncelikle hekim ve hasta arasında tıbbi hikayenin konuşulması ve varsa şikayetlerin değerlendirilmesi gerekir. Diş hekiminin gerekli görmesi halinde 3 boyutlu görüntüleme cihazları ile röntgen, MR ve tomografi gibi radyolojik testler talep edilebilir.
Muayene sırasında bruksizm bulgularına rastlanılan kişilerin büyük çoğunluğu diş sıkmadığını öne sürerler. Ancak bu süreçte hastalara diş sıkma farkındalığı kazandırmak tedavi sürecinde atılması gereken en önemli adımdır. Uyku sırasında çiğneme refleksi kişinin kontrolü dışında olduğu için bruksizm hastaları diş sıkmadıklarını iddia edebilirler.
Fakat ağız ve diş çevresindeki semptomlardan hareketle teşhis edilen diş sıkmanın bir an önce tedavisine başlamak gerekir.
Diş Sıkma Tedavisi Nasıl Yapılır?
Bruksizm tedavisi kişiye göre belirlenen yöntemlerle gerçekleştirilebilir. Kişinin diş sıkma davranışının arkasındaki sebepler ortadan kaldırılarak bu sorun tedavi edilebilir. Şiddetli diş sıkma vakalarında diş hasarını önlemek için geceleri takılması gereken uyku plağı tavsiye edilebilir.
Ancak bu plak, dişlerde meydana gelen deformasyonu engellemesine rağmen bruksizm yani diş sıkma hastalığını tedavi edici bir özelliğe sahip değildir. Bu yüzden geceleri takılan uyku plakları diş sıkma tedavisinde bir yan ekipman olarak kullanılmalıdır.
Diş sıkma tedavisinde uzman diş hekiminin belirtmiş olduğu yaşam tarzı ve tedavi yöntemleri uygulanmalıdır. Stres nedeniyle diş sıkan kişilere, stresten uzaklaşıcı aktiviteler önerilir. Gece yatmadan önce egzersiz ve ılık banyo yapmak, stres atıcı aktivitelerle uğraşmak gibi tavsiyeler diş sıkma alışkanlığını kırabilir.
Bunun yanı sıra dişleri sıkmaya sebep olan uyku kalitesinin düşük olmasına da çözüm üretilebilir. Daha serin ve hijyenik bir ortamda kaliteli uyku çekebilmek için ortamın karanlık olmasına dikkat edilmelidir. Aynı zamanda uyku kalitesini olumsuz etkileyen alkol, çay, kahve gibi içeceklerin tüketilmemesi tavsiye edilir.
Diş Sıkma Botoksu Nedir?
Bruksizm botoksu olarak bilinen bir yöntem de diş sıkma şiddeti yüksek olan hastalara uygulanabilir. Çiğneme kuvveti çok yüksek olduğu için sıkı şekilde diş sıkan kişilerde tedaviye ek olarak botoks enjeksiyonları önerilebilir. Botoks, diş sıkma yüzünde dokularda yıkıcı etkiye sahip olan kasların kuvvetini azaltır. Bu sayede 1-2 botoks enjeksiyonu ile diş sıkma tedavisi daha verimli sonuçlar ortaya koyabilir.
Diş sıkma botoksu (botoş), dişlerin sıkışıp birbirine girdiği bir durumdur ve genellikle stres, sinir bozuklukları veya diş eti rahatsızlıkları gibi nedenlerle ortaya çıkar. Bu durum, dişlerin zarar görmesine ve ağrıya neden olabilir. Botoksu, dişlerin sıkışmasını önlemek için kullanılan bir tür estetik doku ısıtma yöntemidir. Bu yöntem, dişlerin arasındaki boşluğu genişleterek dişlerin birbirine girmesini engelleyen bir madde ile doldurulur. Bu işlem genellikle diş hekimleri tarafından yapılır ve genellikle çok az ağrıya neden olur.